Ο Αχίλλειος τένοντας είναι ο μεγαλύτερος τένοντας του σώματος. Συνδέει του μυς της γάμπας με το πίσω μέρος της πτέρνας. Λειτουργεί συνεχώς όταν περπατάμε ή τρέχουμε. Σε κάθε βήμα αποθηκεύει ενέργεια κατά την διάταση του και την αποδίιδει στην σύπαση που ακολουθεί. Αν και αντέχει πολύ υψηλά φορτία, μπορεί μερικές φορές να εμφανίσει αλλοιώσεις στη δομή του και μια παθολογική κατάσταση που την ονομάζουμε τενοντίτιδα ή σωστότερα τενοντοπάθεια. Η τενοντοπάθεια του Αχίλλειου συχνά είναι επίμονη και μπορεί να ενοχλεί για πολλούς μήνες ή χρόνια περιορίζοντας τις αθλητικές δραστηριότητες αλλά και ακόμα και τις καθημερινές δραστηριότητες όπως το περπάτημα ή χρήση σκαλοπατιών.
 |
 |
Αίτια:
Τα δύο σοβαρότερα γενεσιουργά αίτια είναι η καταπόνηση του τένοντα και η αύξηση της ηλικίας
Συνήθως οφείλεται σε:
- Επαναλαμβανόμενη καταπόνηση του Αχιλλείου τένοντα π.χ υπερβολική προπόνηση χωρίς ημέρες ανάπαυσης, συνεχόμενα άλματα ή τρέξιμο σε ανηφορικό δρόμο
- Απότομη αύξηση δραστηριότητας (π.χ ξαφνική αύξηση απόστασης ή έντασης βάδισης ή τρεξίματος) που δεν δίνει την ευκαιρία στον τένοντα να προσαρμοστεί σε αυτές τις νέες απαιτήσεις
- «Σφιχτοί» Αχίλλειοι και μύες της γάμπας
- Υπερβολικός πρηνισμός (στραβοπάτημα) του ποδιού
- Ακατάλληλα υποδήματα που δεν στηρίζουν και δεν απορροφούν κραδασμούς
- Αύξηση της ηλικίας διότι με την πάροδο των δεκαετιών μειώνεται η ανθεκτικότητα και η ελαστικότητα
- Σε κάποιες ρευματολογικές παθήσεις
- Μπορεί να εμφανισθεί, αν και λιγότερο συχνά, μετατραυματικά μετά από άμεση πλήξη του Αχίλλειου.
Αλλοιώσεις στη δομή του τένοντα:
Σε οξεία φάση μπορεί να παρουσιασθεί διάχυτη επώδυνη διόγκωση του τένοντα με συμμετοχή του περιβλήματος του τένοντα (του παρατένοντα) και διόγκωση των ορογόνων θυλάκων (Είναι σάκκοι μικρών διαστάσεων με ελάχιστο υγρό που μία από τις λειτουργίες τους είναι να μειώνουν την τριβή του δέρματος και των τενόντων από οστικές προεξοχές. Υπάρχει ένας επιφανειακός στην κατάφυση του τένοντα στην πτέρνα και ένας βαθύτερα στο άνω πίσω τμήμα της πτέρνας). Στην οξεία τενοντίτιδα εμφανίζονται φλεγμονώδη κύτταρα και ουσίες ( φαγοκύτταρα, ουδετερόφιλα, μακροφάγα, IL-1, TNF-α). Υπάρχει πόνος σε βάδιση και ίσως και σε ηρεμία, ευαισθησία περιοχής, οίδημα διάχυτο και ίσως κριγμός.
Σε χρόνια φάση εμφανίζονται αλλοιώσεις στη δομή του τένοντα. Αποδιοργάνωση των ινών κολλαγόνου, αύξηση των πρωτεογλυκανών, μέιωσην του αριθμού των κυττάρων, εμφάνιση ινόχονδρου, ασβετώσεων και οστεόφυτων λόγω μεταπλασίας των τενοκυττάρων,. Εμφάνση νέων αγγείων και νεύρων (μεταξύ των οποίων και απολήξεων πόνου). Ο τένοντας χάνει τις ινοελαστικές ιδιότητες του και έτσι μειώνεται η ικανότητα του να αποθηκεύει και να εκλύει ενέργεια. Οι αλλοιώσεις αυτές είναι δύσκολο να αναστραφούν. Πολλές παρεμβάσεις συντηρητικές και χειρουργικές προσπαθούν να βελτιώσουν την σύσταση του τένοντα.
Είδη Τενοντίτιδας Αχιλλείου:
Υπάρχουν δύο τύποι τενοντίτιδας στον Αχίλλειο ανάλογα με το σημείο που εμφανίζεται:
1. Μη Καταφυτική τενοντίτιδα:
Σε αυτή την τενοντίτιδα πάσχει το μεσαίο τμήμα του τένοντα. Συνήθως εμφανίζεται σε νεότερες ηλικίες και δραστήριους ανθρώπους.
2. Καταφυτική Τενοντίτιδα:
Σε αυτή πάσχει το κατώτερο τμήμα του Αχιλλείου στο σημείο που ενώνεται με την πτέρνα. Αυτή η τενοντίτιδα μπορεί να προσβάλει τόσο τους δραστήριους όσο και τους μη δραστήριους ανθρώπους. Εμφανίζεται επίσης σε ρευματολογικά νοσήματα. Είναι συχνότερρη στη μέση ηλικία 45-55 έτη.
Συμπτώματα:
- Πόνος και δυσκαμψία στα πρώτα βήματα το πρωί ή μετά από καθιστική θέση.
- Πόνος μετά από περπάτημα/άσκηση ή και κατά τη διάρκεια αυτής
- Πάχυνση του τένοντα
Κλινική Εξέταση:
Ο γιατρός θα πάρει το ιστορικό και θα εξετάσει την περιοχή. Αν και η διάγνωση τίθεται συνήθως εύκολα ίσως χρειαστούν ακτινογραφίες, υπερηχογράφημα ή μαγνητική.
Επιπλοκές:
- Επώδυνη διόγκωση
- Μικρορήξεις των ινών
- Επασβέστωση, δηλ. εναπόθεση ασβεστίου
- Οστεόφυτο, δηλ. ανάπτυξη οστού από την επιφάνεια της πτέρνας
- Ρήξη, δηλ. κόψιμο του τένοντα που απαιτεί χειρουργική συρραφή
Εικ. Τενοντοπάθεια Αχιλλείου με μικρορήξεις
Εικ. Διόγκωση του αριστερού αχίλλειου σε μη καταφυτική τενοντοπάθεια
Αντιμετώπιση:
Είναι μια τενοντίτιδα που συχνά αποκτά χρονιότητα ειδικά αν δεν αντιμετωπισθεί γρήγορα μέσα στις πρώτες εβδομάδες εμφάνισής της. Σε αρχικό στάδιο μπορεί να αντιμετωπισθεί με σχετικά απλά μέσα όπως τροποίηση δραστηριότητας, φυσικοθεραπεία και φαρμακευτική αγωγή. Πολλοί ασθενείς όμως αγνούν τις αρχικές ενοχλήσεις και ζητούν ιστρική βοήθεια μετά από μήνες όταν πια έχει παγιωθεί η βλάβη και τότε η απαιτείται πολυπαραγοντική αντιμετώπιση, αρκετές εβδομάδες/μήνες θεραπείας και διάφορες παρεμβάσεις για να αντιμετωπιστεί.
Η αντιμετώπιση μπορεί μπορεί να περιλαμβάνει:
- Μείωση καταπόνησης του τένοντα
- Παγοθεραπεία
- Αντιφλεγμονώδη
- Χρήση ορθοτικών πελμάτων προσωρινά ή μόνιμα (π.χ για την ανύψωση της πτέρνας ή τη στήριξη της ποδικής καμάρας)
- Ασκήσεις : Ισομετρικές ασκήσεις αρχικά για μείωση του πόνου. Προοδευτικά εξατομίκευση άσκησης
- Φυσικοθεραπεία: (Υπέρηχα, ΤΕΝS, Ιοντοφόρεση, Κινησιοθεραπείες, Κινησιομαλάξεις,κ.α )
- Shock Wave Therapy: Εξωτρεικές δονήσεις της περιοχής με σκοπό την μείωση του πόνου , αύξηση αιμάτωσης και επούλωση της βλάβης
- Ενέσεις PRP (Πλάσμα Πλούσιο σε Αιμοπετάλια) και βλαστοκυττάρων
- High Volume Injection: Ένεση φυσιολογικού ορού υπό υπερηχογρφαική καθοδήγηση για καταστροφή των παθολογικών νευρικών απολήξεων πόνου.
- Ηλεκτρόλυση: Ηλεκτρικό Ερέθισμα υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση στην περιοχή της τενοντοπάθειας για να επουλωθεί η βλάβη
- Sonosurgery: Μικροπέμβαση υπό τοπική αναισθησία και υπερηχογραφική παρακολούθηση για αφαίρεση ασβεστώσεων, οστεοφύτων και ορογόνων θυλάκων που προκαλούν πόνο.
- Ανοιχτή χειρουργική επέμβαση όπως
- Χαλάρωση/μερική διατομή Γαστροκνημίου
- Καθαρισμός και Επιδιόρθωση του τένοντα
- Καθαρισμός, Επιδιόρθωση και Τενοντομεταφορά (χρήση άλλου τένοντα)
Προτεινόμενη θεραπευτική αγωγή:
Η ακριβής θεραπευτική αγωγή εξαρτάται από την σοβαρότητα της πάθησης, τις απαιτήσεις του ασθενούς αλλά και τις προηγούμενες θεραπευτικές προσπάθειες. Η τενοντοπάθεια του Αχιλλείου δεν αντιμετωπίζεται εύκολα. Απαιτεί εμπειρία και διεπιστημονική συνεργασία. Συνήθως πρέπει να συνδυαστούν διαφορετικές θεραπευτικές παρεμβάσεις για να επιτευχθεί το βέλτιστο αποτέλεσμα. Η θεραπεία που προτείνεται είναι πάντα εξατομικευμένη.
Υποτροπή:
Η υποτροπή μπορεί να αποφευχθεί όταν έχουν επαλειφθεί οι παράγοντες που προκάλεσαν το πρόβλημα όπως αναφέρθηκαν παραπάνω.
Εικ. Ένεση στον Αχίλλειο υπό υπερηχογραφικό έλεγχο
Χρήστος Θ. Θανασάς MD, MSc,FEBOT, Ορθοπαιδικός Χειρουργός